बाजरी हे सर्वात दुर्लक्षित परंतु पृथ्वीवरील सर्वात पौष्टिक धान्य का आहे?

.

बाजरी हे सर्वात दुर्लक्षित परंतु पृथ्वीवरील सर्वात पौष्टिक धान्य आहे.

बाजरी जी प्रथिने आणि ऊर्जेचा प्रमुख स्त्रोत आहे ते संपूर्ण जगामध्ये, विशेषतः आशिया आणि आफ्रिकेत घेतले जाणारे पीक आहे.  हे ग्लूटेन-मुक्त धान्य मानवांसाठी पोषणाचे एक पॉवरहाऊस आहे. परंतु दुर्दैवाने, ते आपल्यापैकी बहुतेकांकडून दुर्लक्षित राहते.

प्रथिने व खनिज समृद्ध असलेले हे सर्वात जुने पीक आहे. 

जीवनसत्त्वे आणि तंतू बाजरीमध्ये मुबलक प्रमाणात आढळतात. तसेच या पिकासाठी कमी प्रमाणात पाण्याची आवश्यकता असते आणि ते सर्वात कठीण हवामानात टिकून राहू शकते.  बाजरी ग्लूटेन मुक्त आहे ज्यामुळे ते पचन समस्यांनी ग्रस्त असलेल्या बर्याच लोकांसाठी एक परिपूर्ण अन्न आहे.  गहू आणि तांदळाच्या तुलनेत बाजरीत फायबर अधिक प्रमाणात आढळते.  ज्वारी, बाजरी आणि नाचणी या सहज उपलब्ध आणि स्वस्त धान्यांनी त्यांचे महत्त्व प्राचीन काळापासून सिद्ध केले आहे.  ते अनेक फास्ट फूडपेक्षा आरोग्यदायी पर्याय आहे..हे दुष्काळ-प्रतिरोधक धान्य आहे,आणि  या पिकाला कमी लक्ष द्यावे लागते.

भारतातील हरित क्रांतीमुळे गहू आणि तांदूळ यांचे उत्पादन वाढले व ते भारतातील लोकप्रिय अन्न बनले त्याच वेळी बाजरीचा वापर कमी झाला आणि लवकरच असा समज निर्माण झाला की बाजरी गरीब लोकांसाठी अन्न आहे.

निरोगी जीवन जगण्यासाठी आहार महत्त्वाची भूमिका बजावतो.  आपल्यापैकी बरेच जण आहाराच्या पाश्चात्य मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करतात, विशेषत: शहरी लोकसंख्येमध्ये दुर्दैवाने पाश्चात्य संस्कृतीत बाजरीला फारसे महत्त्व नाही.  लोकसंख्येच्या मोठ्या भागाला, विशेषत: शहरी भारतात बाजरीच्या महत्त्वाबद्दल कोणतीही माहिती नाही.

आपल्या पारंपरिक खाद्यपदार्थांची चव आणि उपलब्धतेमुळे फास्ट फूड झपाट्याने बदलत आहे.  बाजरीच्या तुलनेत फास्ट फूडमध्ये धोकादायक प्रमाणात सोडियम असते.  आयुर्वेदानुसार बाजरी चा उपयोग आरोग्य उत्तम ठेवण्यासाठी पर्यायी आहार म्हणून केला जाऊ शकतो.

हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आरोग्यापासून ते पाचन समस्यांपर्यंत बाजरीचे संभाव्य आरोग्य फायदे आहेत.

 प्राचीन काळी  मनुष्याने आहारासाठी पिकविलेल्या पिकांमध्ये बाजरी हे प्रमुख पीक होते. भारतातील लोकसंख्येचा मोठा भाग अजूनही कुपोषित आहे.  आरोग्याच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी बाजरी हे त्यांच्यासाठी योग्य अन्न आहे.  सर्व आवश्यक पोषक तत्वांची उपस्थिती असलेली बाजरी त्यांच्यासाठी योग्य अन्न आहे.

भारत मधुमेह आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासारख्या असंसर्गजन्य रोगांचे केंद्र बनत आहे.  जीवनशैली बदलणे आणि निरोगी जीवनशैली राखणे आवश्यक आहे.  बाजरी हे मानवासाठी संतुलित आणि सु-परिभाषित आरोग्य प्राप्त करण्यासाठी योग्य धान्य आहे.